महाराष्ट्रातील माझ्या शेतकरी बांधवांनो आणि भगिनींनो, नमस्कार! Crop Insurance म्हणजेच पीक विमा योजनेबद्दलची A to Z माहिती, जी तुम्हाला 2024 मध्ये खूप उपयोगी ठरू शकते, ती मी इथे सोप्या भाषेत देणार आहे. आता तुमच्या पिकाला मिळणार आर्थिक सुरक्षा!
Alert! पीक विम्याची रक्कम ‘यादी’ (List) म्हणून जाहीर होत नाही! ती थेट तुमच्या बँक खात्यात जमा होते. त्यामुळे अफवांवर विश्वास ठेवू नका. खात्यात पैसे आले की नाही, हे बँकेत जाऊन किंवा पीक विमा पोर्टलवर चेक करा.
🌾 पिक विमा: तुमच्या पिकासाठी सुरक्षा कवच!
आजच्या काळात, नैसर्गिक आपत्ती कधी येईल हे सांगता येत नाही. अशा परिस्थितीत, ‘प्रधानमंत्री फसल विमा योजना’ (PMFBY) आणि राज्य सरकारची ‘सर्वसमावेशक पीक विमा योजना’ तुमच्यासाठी खूपच फायद्याची आहे. विशेष म्हणजे, आता तुम्ही फक्त ₹१ रुपयात पीक विमा काढू शकता!
या योजनेत काय आहे खास?
या योजनेचा उद्देश हा नैसर्गिक आपत्तींमुळे (पूर, दुष्काळ, गारपीट) पिकांचे नुकसान झाल्यास तुम्हाला आर्थिक मदत करणे आहे.
आता फक्त ₹१ रुपयात विमा! बाकी हप्ता कोण भरणार? केंद्र आणि राज्य सरकार!
कोण घेऊ शकतं विमा? कर्जदार आणि बिगर-कर्जदार सर्व शेतकरी!
पण एक अट आहे! विमा फक्त अधिसूचित (Notification) केलेल्या पिकांसाठीच काढता येतो.
पीक विमा काढण्यासाठी कोणती कागदपत्रे लागतात?
पीक विमा काढताना तुम्हाला खालील कागदपत्रे तयार ठेवावी लागतील:
१. अर्ज/विमा घोषणापत्र: ज्यात तुमच्या पिकाचे नाव, पेरणीची तारीख आणि विम्याची रक्कम (Sum Insured) नमूद केलेली असावी.
२. जमिनीचा पुरावा: ७/१२ (सातबारा उतारा) आणि ८अ (आठ अ उतारा).
३. पीक पेरणी दाखला: तलाठी कार्यालयातील पेरणी अहवाल किंवा तुम्ही स्वतः भरलेले स्वयं-घोषणापत्र.
४. बँक खाते पासबुक: आधार कार्ड लिंक असलेले बँक खाते आवश्यक आहे.
५. ओळखपत्र: आधार कार्ड (Aadhaar Card) आणि पॅन कार्ड (PAN Card).
६. भाडेपट्टी/कुळ करार (Optional): जर जमीन भाड्याने घेतली असेल तर.
पीक विमा कधी भरायचा?
प्रत्येक हंगामासाठी अर्ज करण्याची अंतिम तारीख दिलेली असते.
खरीप हंगाम: साधारणपणे ३१ जुलै.
रब्बी हंगाम: साधारणपणे ३१ डिसेंबर.
टीप: पेरणी केल्याच्या १० दिवसांच्या आत विमा भरणे आवश्यक आहे.
पीक विमा कसा भरायचा?
तुम्ही ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन दोन्ही प्रकारे अर्ज करू शकता.
ऑनलाइन: PMFBY च्या अधिकृत वेबसाईटवर (https://pmfby.gov.in/) जा आणि अर्ज भरा.
ऑफलाइन: कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC), आपले सरकार सेवा केंद्र, बँक किंवा विमा कंपनीच्या अधिकृत प्रतिनिधींकडे अर्ज जमा करा.
नुकसान झाल्यास भरपाई कशी मिळवायची?
पीक नुकसानीनंतर तुम्हाला काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतील.
स्थानिक आपत्ती (गारपीट, अतिवृष्टी): ४८ ते ७२ तासांच्या आत विमा कंपनीला कळवा. ‘Crop Insurance App’ किंवा टोल-फ्री क्रमांकावर माहिती द्या.
पीक काढणीनंतर नुकसान (१४ दिवसांच्या आत): ७२ तासांच्या आत विमा कंपनीला कळवा.
व्यापक प्रादेशिक नुकसान (दुष्काळ, मोठा पूर): वैयक्तिक अर्ज करण्याची गरज नाही. सरकार पंचनामे करते.
नुकसानीची तक्रार कुठे करायची?
विमा कंपनीचा टोल-फ्री क्रमांक: तुमच्या जिल्ह्यानुसार विमा कंपनीचा टोल-फ्री नंबर शोधा आणि तक्रार करा.
पीक विमा ॲप (Crop Insurance App): ॲपद्वारे पिकाचे फोटो आणि ठिकाण (Location) टाकून तक्रार नोंदवा.
बँक: ज्या बँकेतून विमा भरला आहे, तिथे संपर्क साधा.
हेक्टरी ₹१८,९०० रुपये कसे मिळतील?
नैसर्गिक आपत्तीमुळे नुकसान झाल्यानंतर तुमच्या खात्यात हेक्टरी ₹१८,९०० रुपये (अंदाजे) जमा होऊ शकतात. ही रक्कम तुमच्या पिकाच्या प्रकारानुसार आणि नुकसानीच्या आधारावर ठरते.
यादीत नाव कसे तपासायचे?
पीक विम्याची भरपाई ‘यादी’ स्वरूपात जाहीर होत नाही. त्यामुळे तुम्ही खालील प्रकारे तपासू शकता:
१. बँक पासबुक/स्टेटमेंट तपासा.
२. पीक विमा पोर्टल (PMFBY Portal): https://pmfby.gov.in/ वर ‘Status’ किंवा ‘Claim Status’ मध्ये तुमचा अर्ज क्रमांक टाकून स्थिती तपासा.
३. विमा कंपनी/बँक संपर्क साधा.
महाराष्ट्रातील महिलांसाठी खास सूचना!
जमीन तुमच्या नावावर असेल, तर तुमच्याच नावावर विमा काढा.
महिला बचत गटांची मदत घ्या.
डिजिटल साक्षर व्हा आणि ‘Crop Insurance App’ वापरायला शिका.
₹१८,९०० ची रक्कम मिळवण्यासाठी तुम्हाला तुमचा पीक विमा अर्ज क्रमांक (Application ID) किंवा आधार क्रमांक वापरून PMFBY पोर्टलवर किंवा बँकेत चौकशी करावी लागेल.
तुमच्या जिल्ह्याची पीक विमा कंपनी कोणती आहे, हे शोधायचे आहे का? किंवा पीक विमा ॲप डाउनलोड करण्याची लिंक हवी आहे का? मला सांगा, मी मदत करेन!
FAQ Section
1. पीक विमा योजना काय आहे?
नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देण्यासाठी ही योजना आहे.
2. पीक विमा योजनेत सहभागी होण्यासाठी पात्रता काय आहे?
कर्जदार आणि बिगर-कर्जदार सर्व शेतकरी अधिसूचित पिकांसाठी विमा काढू शकतात.
3. पीक विमा काढण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?
अर्ज, ७/१२ उतारा, ८अ उतारा, पीक पेरणी दाखला, बँक पासबुक, आधार कार्ड, पॅन कार्ड (आवश्यक असल्यास भाडेपट्टी करार).
4. पीक विमा अर्ज करण्याची अंतिम तारीख काय आहे?
खरीप हंगामासाठी साधारणपणे ३१ जुलै आणि रब्बी हंगामासाठी ३१ डिसेंबर.
5. नुकसानीची तक्रार किती दिवसात करावी लागते?
स्थानिक आपत्तीसाठी ४८ ते ७२ तासांच्या आत आणि पीक काढणीनंतरच्या नुकसानीसाठी ७२ तासांच्या आत तक्रार करावी लागते.
6. नुकसानीची तक्रार कुठे नोंदवावी?
विमा कंपनीचा टोल-फ्री क्रमांक, पीक विमा ॲप किंवा बँकेत तक्रार नोंदवू शकता.
7. पीक विम्याची रक्कम कशी तपासता येते?
बँक पासबुक, पीक विमा पोर्टल (PMFBY Portal) किंवा विमा कंपनी/बँकेत संपर्क साधून तपासता येते.
8. पीक विमा हप्ता किती असतो?
शेतकऱ्यांसाठी फक्त ₹१ रुपया, उर्वरित हप्ता केंद्र आणि राज्य सरकार भरते.
9. PMFBY Portal काय आहे?
हे पीक विमा योजनेचे अधिकृत संकेतस्थळ आहे, जिथे तुम्ही अर्ज करू शकता आणि स्थिती तपासू शकता.
10. महिलांसाठी पीक विमा योजनेत काही विशेष तरतूद आहे का?
जमीन नावावर असल्यास, स्वतःच्या नावावर विमा काढावा, महिला बचत गटांची मदत घ्यावी आणि डिजिटल साक्षर व्हावे.